Korgan İlçesi'ni Tanıyalım/ Bekir AKKAYA

         KORGAN İLÇESİ 

         Orta Karadeniz Bölgesi’nde, ordu iline bağlı bir ilçe olan Korgan, kuzeyinde Fatsa, güneydoğusunda Aybastı, Güneybatısında Niksar, kuzeybatısında Kumru ilçeleri ile çevrilidir. 
            Merkezle birlikte beş belediye ve 16 köyden oluşmaktadır.
            Ordu’ya 91 km olan Korgan,  Fatsa’ya ise 36 km’dir. Kumru'ya ise Fizme yolu istikametinden 17 km'dir.

            Korgan’a gitmek için Samsun’dan gelirken Fatsa girişindeki Elekçi Deresi Köprüsü’nün girişinden sağ tarafa Kumru yoluna girdiğinizde Korgan yoluna da girmiş olursunuz. Elekçi Deresi’nin takip ederek 36 km’nin yarısına gelip sola döndüğünüzde mutlaka Korgan’a ulaşırsınız.

           Ordu İlinin iç kesiminde yer alan Korgan’ın topraklarını Canik Dağlarının uzantılarından Eğrikır Dağı engebelendirir. Dağ ve tepelerden oluşan ilçe topraklarındaki dağların yüksekliği 2.000 m.ye ulaşmaktadır. Bu engebelerin dışında düz alan yok denilecek kadar azdır. 

            Korgan İlçesinde bir çok yayla mevcuttur. Bunlardan  başlıcaları şunlardır. Armutalan Yaylası, Çayıralan Yaylası,

Çobantepe Yaylası, Düzdağ Yaylası, Eğricesu Yaylası, Göltepesi Yaylası, Kürtünlü Yaylası, Osmankolu Yaylası, Taşkesik Yaylası, Karucuk Yaylası, Tepealan Yaylası, Turnalık Yaylası. Bunlardan en önemlisi Korgan Yaylası( Obası) olup Korgan Belediyesi tarafından,ilki 1994 yılında yapılan ve geleneksel hale getirilen oba şenlikleri düzenlenmektedir.Bu şenlikler çerçevesinde;bisiklet yarışları,koşu,futbol turnuvası,genel kültür yarışmaları,folklör gösterileri,havai fişek gösterileri,yöresel ve ulusal sanatçıların  katılımıyla gerçekleştirilen müzik şölenleri,at yarışları,yağlı pehlivan güreşleri gibi pek çok etkinlik yer almaktadır.
              İlçe topraklarını Fizme Deresi ile Keşdere sulamaktadır.
            Deniz seviyesinden yüksekliği 729 m.dir. İl merkezine 91 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 206 km2 olup, 2011 Yılı Adrese dayalı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; ilçe merkezinde:13.075, köy ve beldelerde:19.315 toplam olarak 32.390 'dir.
            Korgan, ılıman iklime sahiptir. Kışları ılık, yazları ise serin geçer. Hemen her mevsimin yağışlı geçmesi özel bir iklimin hüküm sürmesini sağlar.
            İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler fındık, patates ve mısırdır. Az miktarda da arpa, buğday, fasulye yetiştirilir. Bunun yanında meyve ve sebze de yetiştirilmektedir. 

            Korgan halkının fındık haricinde kayda değer bir gelir kaynağı yoktur. Fakat son zamanlarda hayvansal gıdalar bakımından arıcılık faaliyetleri gelişmiş, yerel sermaye girişimleriyle kurulan süt fabrikalarında peynir üretimi artmıştır. Yıllık ortalama 7.000 ton kadar fındık üretimi gerçekleşmektedir. Ancak ilçede kurulan Korsaş Süt Ürünleri Tesisi ve Koraç Süt Ürünleri Tesisi günlük 15 ton süt işleme kapasitesini günümüzde 40 ton seviyesine yükseltmiş süt üretimini ana geçim kaynağı haline getirmiştir.    Korgan'ın şehir pazarı Cumartesi günü yapılmaktadır.

            1898-1997 yıllarında yaşayan ve Halk arasında Kiraz Hoca olarak bilinen Mehmet Akkiraz Korgan Merkez Camiinde tam 54 yıl İmam Hatiplik yapmış olup Korgan’ın en ünlülerinden birisidir. Bir çok ünlüyü yetiştiren Korgan ilçesinde önemli şahsiyetlerden bazıları şunlardır. Çanakkale Savaşları araştırmaları ile tanınan Tarihci Ekrem Şema ve  bugün mecliste Ordu Milletvekili olarak görev yapan İhsan Şener Korgan’nın önemli isimlerinden ikisidir. Türkiye’ye mal olmuş ses sanatçısı Aydın Alaybeyoğlu yine Korgan’lı olup  Durali Köyündendir.

         TARİHİ

            Korgan çevresinde herhangi bir arkeolojik kazı ve yüzey araştırması yapılmamıştır. Büyük olasılıkla Persler, Makedonyalılar, Pontuslular buraya egemen olmuşlardır. MS.70’li yıllarda bölge Peçenek ve Türkmen boylarının akınına uğramış, bunlar daha sonra Selçuklularla birleşmişlerdir.
            Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra bazı oğuz boyları buraya yerleşmişlerdir.  Sultan II.Kılıçarslan zamanında Selçuklu Devletine bağlı Danişmendlilerin burayı ele geçirdikleri belirtilmektedir.                                                                                                        Danişmentlilerin yöreyi Bizanslılardan almış olmaları kuvvetle muhtemeldir.       Korgan ve çevresi Danişmendliler ile Bizanslılar arasında birkaç kez el değiştirmiştir.         Selçuklu devletinin yıkılmasından sonra yörede İlhanlı Devleti, Eretna Beyliği, Kadı Burhanettin Beylikleri egemenlik kurmuşlardır.
             XIV.yüzyılın sonlarına doğru Hacıemiroğulları Ordu’nun bir bölümünde olduğu gibi buraya da hakim olmuşlardır. Fatih Sultan Mehmet’in 1461’de Rum Pontus Devletini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır.
            Osmanlı yönetiminde Korgan’ın ismi resmi kayıtlara Keşdere olarak geçmiştir.
             1642 yılında Satılmış (Fatsa) kazasına bağlı olan Keşdere kaza konumuna getirilmiştir. 
           1856’da Canik Sancağına bağlanmış, ardından Ünya Sancağına, 1882’de yeniden Fatsa Sancağına bağlanmış ve Fatsa’nın bucağı olarak uzun yıllar varlığını korumuştur.
          .   1928’de Fatsa’ya bağlı bir köy iken, yeniden bucak olmuş  1 Haziran 1958'de belediye, 1 Nisan 1960 Cuma günü de kaza yapılarak ilçe merkezi haline getirilmiştir.

İlçede her gün yapılan bir pazar vardır.Bu pazara en çok Cumartesi günleri gelirler. Çünkü Korgan'da pazar Cumartesi günleri olur.

            İSMİNİN NEREDEN GELDİĞİ

            Korgan; Koruyan - Kanını koru - Kendini koru anlamına gelen Koru ve kan kelimelerinin birleşmesi ile Kanını koru anlamı taşıyan “Korukan” daha sonra “Korgan” şeklinde söylenmeye başlanmıştır.

            Türklerin Müslüman olmaya başladığı dönemlerde, Hazar Denizinin güneyinde Horasan Bölgesinde Korgan adı verilen bir yerleşim biriminin olduğu söylenmektedir.    

           

            YEMEK KÜLTÜRÜ:

           

                Bölge halkının ekmeği yakın zamana kadar Mısır’dan yapılırdı. Şimdi yöre halkının hemen hemen tamamı ekmek için bu bitkiyi pek kullanmamakla beraber alışkanlık olduğu için üretimini hala devam ettirmektedir. Sebze olarak “Kara pancar” sofranın önde gelen gıdalarındandır. Az da olsa arazi sahibi olan herkes bu sebzeyi yetiştirmektedir. Genellikle Ordu’nun bütün ilçelerinde görülmekle beraber mahalli yemeklerin başlıcaları şunlardır: Mısır Çorbası, Pancar çorbası, Pancar Sarması, Dallama Çorbası, Kirmit kavurması, Melucan kavurması, ısırgan heresi, Bulamac, Pancar Burgulaması, Kabuklu bölce, Mısır Aşı, Keşkek,

HALK DEYİMLERİ

  Korgan'da kullanılan bazı halk deyimleri şunlardır:
  Yalmandan kar mı bağışlıyorsun?
  Cepkeni yok giyecek, Turnalık'a ava gider.
   Şeytanın çarığı deliktir.
   Bir avuç unu var güm güm düğünü var.
   Dilenciye kıtlık olmaz.
   Ecinniye külahı ters giydirir.
   Terek olan yerde bakır tıngırdar.
   It, ite; it kuyruğuna buyurur.
   It sahibini tanır.
   Eşek bizim eşek ama çulu değişmiş.

            YÖRESEL KELİMELER:

            Korgan’ın kendine has bir dille söylenen birçok kelime vardır.Bu kelimelerin büyük bir kısmı yine Ordu il ve ilçelerinde de kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları ve anlamları şöyledir:       

           Anca =Yeni, Henüz=azönce, Andır= Ölü eşyası, Arık = Çok zayıf; Bardabaş= Geçimsiz; Bıldır=Geçen yıl; Bostan = Salatalık; Böce = Fasulye, Buymak=Üşümek

Çatmak = Rastlamak; Çember =Ince doknmuş; başörtüsü , Çitil =Geçimsiz, Çite = Çorap ya da kazak şişi ; Çimmek = Banyo yapmak,  Demin =Az önce, Ebemkuşağı =Gökkuşağı,  Enük = Köpek yavrusu, Fıraktu =Ağaç dallarından yapılan bahçe korkuluğu,  Gıdık = Küçük seepet ; Girebi = Ucu eğri nacak ; Koruk = Içi boş fındık; Gostil =  Patates , Göden = Kurbağa ,Hey = Geniş ağızlı büyük sepet,  Hışır =Eski. Işkın =Genç filiz,  Işmar = Göz ya da parmakla yapılan işaret, Keltek = Çok konuşan Kırkmak = Traş etmek , Kozak = Olgunlaşmamış meyve,  Tam =Ahır

            BEDDUALAR:

             Korgan ilçesinde belli başlı beddualardan bazıları şöyledir:

             Allahtan bulasın emi....,Sürüm sürüm sürün inşallah...,Adı batasıca...,Allah güldürmesin...,Davun ye...,Yerin dibine giresin...,Toprak ye...,Kökün kurusun...,Allah dert versin derman buldurmasın...,Zıkkımın pekini ye...,Eli kırılasıca...,Gidişin olsun dönüşün olmasın...,Öllünün körü...,Başını yesin...,Cehennemin dibine git...,Çenen tutulsun...,Dili kopasıca...,Allah dermansız dertler versin...,Ocağı sönesice...,Şeytanından bul...,Boyu devrilesice...,Evladından bulasıca...,Dermansız dertlere tutulasıca...,Ödün kopsun...,Cehenneme direk ol...

                       BATIL İNANÇLAR

            Birçok yerde olduğu Korgan İlçesinde de  dini inançlarla hiçbir ilgisi bulunmayan batıl inançlar vardır.Bu inançların dinle herhangi bir bağlantısı olmasa da bu inançlar kültür öğesi olarak kabul edilebilir. Bunlardan bazıları şunlardır;
           Zemheri ayının ilk günü yıl sırtıdır.O gün misafir kabul edilmez.Gelen misafirin ayağının uğursuz geleceğine inanılır.O yıl bütün işlerin uğursuz gideceği sanılır.
           Ilk gök gürlemesinde kalbur yuvarlanır; kalburun ağzı yukarı gelirse bolluk; aşağı gelirse kıtlık olacağına inanılır.
           Lohusalı kadının bulunduğu odada iğne, bıçak,süpürge,diken vs.gibi şeyler bulunmalı aksi halde anne ve çocuğu cin çarpar.
           Kırklı çocuğun çamaşırları akşam ezanından sonra dışarıda bırakılmaz ve cocuğun banyo suyu akşam namazından sonra dışarıya dökülmez.
           Çocuğun ayağının altı öpülürse büyüyünce ağaca çıkamaz.
           Eşiğe oturulursa nasip kesilir.
           Köpek ulursa mutlaka cenaze olur.
           Baykuş hangi evin damında öterse o ev dağılır.
           Göz seğirdiğinde kötü haber gelir.
           Ayağın tabanı kaşınırsa yolculuk var demektir.
           Kedi ayaklarını yaladığında hava bozulur.
           Kedi yalanırsa misafir gelir.
           Kuş pencereye konarsa kısmet açılır.
           Kulak çınlarsa bir yerde o kişinin isminin zikredildiğine işarettir.
           Iki elin parmakları kenetlenirse kısmet kapanır.
           Yerde oturan ya da yatan kişinin üzerinden atlayarak geçilmesi iyi sayılmaz.