 |
| 2003 Yılında "Kumru Haber" Sayfamız... O Sayfamızdan Ahmet Çapku Yazısı |
En Etkin 100. Bu eser 1995’te Sabah Yayınları arasında çıkmış ve aynı gazete tarafından okurlarına bir kültür hizmeti olarak dağıtılmış. Eser tipik bir oryantalistin bakış açısıyla yazılmış. Zira bunun böyle olduğunu ortaya koyan ipuçları var. İlgi çekici noktası, dünya tarihinde en etkin olan kişilerin başına Hz. Muhammed konulmuş. Böylece [en azından] müslüman okurların tepkisi hafifletilmeye çalışılmış kanaatindeyim.
Oryantalistlerin Doğu’ya ilgisi 16. ve 17. yüzyıllarda başlar. 19. ve 20. yüzyıllarda doruğa ulaşır. Amaç Doğu’nun kendilerince önemli olan her
şeyini araştırmak ve onları yıkmada, sömürmede elde ettikleri birikimi silah olarak kullanmaktır. Bu uğurda muazzam servetler ortaya konulur. Gönüllü araştırmacılar, seyyahlar, artropologlar... Doğu’ya akın akın seferler düzenlerler. Listeler dolduracak çapta yayınlar yaparlar.
Bütün bunlar yapılırken işbirliğine gidilir. İlimler ve ilim adamları kendi aralarında işbölümü yaparlar. Şöyle ki; iktisat ilmi piyasayı kontrol edecektir, siyaset bilimleri devlet yapılarını inceleyecektir. Sosyoloji ise devlet ve piyasadan arta kalan toplumu ele alacaktır, tarih ise geçmişi süzgeçten geçirecek önemli malzemeleri toplayacaktır. Oryantalizm ise Hint, Çin, İslam kültürü gibi yazılı birikimi olan toplumları inceleyecek, antropoloji ise günümüzde yaşayan ve yazılı kültürü olmayan ilkel kabileleri kendine konu edinecek ve Batılı adamın işine yarayan ne varsa onlara gerekirse el konulacak ve bir silah/malzeme olarak değerlendirilecektir. Bütün bunlar insan hayatını kontrol etme ilimleridir aynı zamanda. Bu uğurda yoğun çalışmalar yapılır. Benim çalışma alanıma girdiği ölçüde islam tarihi, hadis-tefsir çalışmaları, islam felsefesi çalışmaları ile ilgili olarak sizlere yüzlerce oryantalist bilgin ve eser ismi verebilirim bu konuda. Çok fazla uzağa gitmeye bile gerek yoktur. Sadece Diyanet’in hazırladığı İslam Ansiklopedisi’ne bile şöyle bir göz atılsa onlarca oryantalist bilginle karşılaşılır. MEB İslam Ansiklopedisi’ni de ilk önce oryantalistlerin hazırladığını hafızamızda tutmamız gerekir.
Nihayet oryantalistin biri çıkıp zaferi ilan eder: “Onların [Doğu’luların] her şeylerini mahvettik. Düşünemez oldular. Felsefeleri falan yok artık!”-L. Massignon-[1] Yine de burada özellikle İslam’la ilgili araştırma yapanların başta gelenlerini tanımada fayda vardır. Bu cümleden olarak Silvestre de Sacy, Ernest Renan, Albert Hourani, Etienne Gilson, Franz Babinger, J. W. Redhouse, Franz Rosental, G. Anawati, H. A. Wolfson, Helmut Ritter, Ignaz Goldziher, Mont G. Watt, L. Massignon, A. M. Schimmel, R. Dozy, Richard Walzer, Toshihiko Izutsu, Henry Corbin, [müslüman olmuşlarından] Rene Guenon, Frithjof Schuon gibi isimleri saymak mümkündür. Bunların içinde Doğu’yu gerçekten samimi niyetlerle inceleyenler olduğu gibi çoğunun bu samimi niyeti taşıdığından emin olmak güçtür. Zira oryantalistler belli bir merkezden yönlendirilerek etrafa dağılır ve her yıl mutat olarak yaptıkları toplantılarda bir yıllık çalışmalarının muhasebesini merkeze sunarlar. Buna göre oryantalizmin Batılı devletlerin sömürgeleştirme çalışmalarında bir keşif kolu olarak çalıştıklarını söylemek mümkün görünmektedir.
İmdi biz dönelim En Etkin 100 isimli eserimize. Eserin daha içindekiler kısmına baktığınızda bir Doğu’lu olarak hani burada bir İbn Sînâ [Avicenne], nedere İbn Rüşd [Averroism], dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük hukukçularından biri olan Ebu Hanife nerede, Ali Kuşçu, Mimar Sinan, Ömer Hayyam, Mevlana niye yok, diye sormadan edemezsiniz. Tabi 19. yüzyıla kadar Batı üniversitelerinde eserleri okutulmuş İbn Sînâ’yı yazarın duymadığını iddia etmez güçtür. Hele de İbn Rüşd’ü Batılı yazarlar nasıl bilemezler, bu mümkün mü?...
Eserin sonunda tablolar verilmiş. Tablo A’ya göre ABD ve Avrupa toplam olarak en etkin 100 kişiden 79’unu çıkarmış. Geriye 21 kişi kalıyor koca Asya, Afrika ve diğer ülkelere. Asya toplumu topu topuna 18 bilgin / en etkin çıkarabilmiş insanlık tarihi boyunca! Gerçekten bu tablolar insanı düşündürüyor. Ve bu eseri ancak bir Batılı yazabilir dedirtiyor. Nitekim eserin oryantalist bir mantık ve bakış açısıyla yazıldığı bütün bu veriler göz önüne alındığında gün gibi ortadadır kanaatindeyim. Fakat önemli olan şey bizim ne yaptığımızdır.
Meraklısına Dipnot:
Oryantalizmle ilgili bilgi için bkz:
- Edward Said, Oryantalizm, çev. Nezih Uzel, İst.-1998, İrfan Yay.
- Hamdi Zakzûk, Oryantalizm..., çev. Abdülaziz Hatip, İzmir-1993, Nil a.ş.
- B. S. Turner, Oryantaliz Kapitalizm ve İslam, çev. Ahmet Demirhan, İst.-1997, İnsan Yay.
- Harun Anay, İslam Düşüncesi Alanında Yapılan İngilizce Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri [Dîvân dergisi içinde], İstanbul-2000/1, VIII, 197-236.
- Doğu-Batı dergisi –üç aylık düşünce dergisi-, Ankara-2000, Sayı 20, 2 cilt [Oryantalizm özel sayısı]
Ahmet Çapku. 19.05.2003. Üsküdar
[1] Massignon’un Hallac-ı Mansur üzerine en değerli çalışmaları yapanların başında geldiği bilinmektedir.
**********Sitemizde yayınlanan yazı, fotoğraf ve dokümanlar başka bir site ya da dergi-gazetede yayınlanacaksa önceden yazılı izin gerektirir. Sitelerimizde yayınlanan diğer doküman veya belgeler , kaynak gösterilmek ve sitesinin ilgili sayfasına link verilmek koşuluyla yeniden yayınlanabilir.Bekir AKKAYA **********
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Sayfamızda yazmak ve paylaşmak isteyeler
kumruhaber@gmail.com bildirebilir...