SU VE TAŞIN ÖYKÜSÜ TRT EKRANLARINDA …-SON DEĞİRMENLER-BİR KISMI KUMRUDA ÇEKİLDİ

Bu belgesel M.S.1.YY'da Anadolu topraklarında icat edildiği belgelenen su değirmenlerini ve bu değirmenlerin bugünkü durumlarını ele alıyor.Bir bir yok olan,giderek sayıları azalan değirmenlerin özellikle Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu' da en son örnekleri yaşıyor.Tamamen doğal ortamlarında gerçek sahipleri köylüler tarafından
yaşayarak anlatılan değirmenlerin yörelere göre değişen kültürel,folklorik ve dilbilimsel özellikleri şaşırtıcı bir zenginlik içeriyor.Örneğin Trabzon'da değirmenler halkın,köylünün ortak malı,kullanıcıları köylüler iken Erzurum'da muhakkak bir değirmenci var ve değirmeni kullanan işletiyor.Son Değirmenciler miraslarını devredecek kişiler bulamazken bazı değirmenler işadamları tarafından satın alınıp elektrik santrallerine çevriliyor. Birçok sahipsiz değirmen çürümeye bırakılmış fakat bir kısmı da ilgili belediye tarafından turistik tesis haline getirilmiş.


Kars'ta 1800'lü yıllarda Malakanlar tarafından yaptırılan tarihi değirmenler veya Adana'daki geçmişi Bizanslılara kadar uzanan tarihi değirmenler ise arkeolojinin ilgisini bekliyor.

Bütün bu örnekleri yerinde ve sadece kullanıcıları veya sahipleri tarafından anlatılarak ekrana getiriliyor.5 bölüm olan belgeselin her bir bölümü ayrı bir alt başlık içeriyor.


4 kişilik bir çekim ekibi ile 13 Temmuz 2007 ile 15 Aralık 2007 tarihleri arasında 2273 km. yol yapılarak 8 il,18 ilçe ve 30 değirmende yapılan çekimler sonucunda 30 dakikalık 5 bölümlük belgesel ortaya çıkmıştır.Belgeselin her bir bölümü ayrı bir alt başlık taşımaktadır:

1- Değirmen Kültürü…


2- Su,Taş,Hak…


3- Anadolu'da İlk Değirmenler

4- Suskun Değirmenler

5- Değişen Değirmenler

En büyük sıkıntı,zorluk değirmenlerin yerini ve durumlarını tespit etme konusunda oldu.Çünkü bizim araştırmamıza kadar hiçbir belge,bilgi,araştırma yapılmamıştı bu konuda…Gerek üniversiteler,gerek Kültür ve Turizm Müdürlükleri çerçevesinde yapılan araştırmalarda değirmenlerin kültürel,ekonomik ve tarihi özellikleri ile ilgili hemen hiçbir bulguya rastlanılmadı.Tamamen yerine gidip varsa değirmencisiyle yoksa köylülerle sohbet yoluyla rota çizildi.Özellikle çarkı dışarıda ve yanda olan,belgeselin görselliğine büyük katkıda bulunacak bir değirmen için hemen hemen Türkiye'nin bütün Kültür Müdürlükleri ve Belediyeleri ile konuşuldu.En son K.Maraş Beyoğlu Belediyesinde hala kullanılmakta olan belki de Türkiye'nin son Yandan çarklı su değirmenine ulaşıldı.


Bizim için en büyük sürprizlerden biri Tarihte ilk su değirmeninin Anadolu'da Tokat-Niksar'da yapılmış olduğu bilgisine ulaşmamızdı.Su değirmenleriyle ilgili tek yazılı belge de bu konuda araştırmalar yapmış olan Prof.Dr. Atilla BİR'in Türk Teknoloji Tarihi adını taşıyan kitabı oldu.


ÇEKİM EKİBİ:

YAPIMCI YÖNETMEN: Aygün FİLİZ

YAPIM VE YÖNETİM YARDIMCISI: Aynur KIZANLIK

GÖRÜNTÜ YÖNETMENİ: Mustafa FİLİZ

KAMERAMAN: Seyfi SİNAN

KURGU: Sıdıka ERALP'le çalışıldı.

Belgeselin özgün müziklerini ise Ulaş ÖZDEMİR besteliyor.


SON DEĞİRMENLER



"Değirmen Kültürü"

Yok olmaya yüz tutmuş su değirmenlerini günümüzdeki otantik görünümleri … Türkiye'de seçilen iki bölgede iki farklı değirmen kültürü … Giresun-Espiye ilçesinde Akkaya Köyü'nde bir mağaradan çıkan su bir asırdan fazla bir zamandır tam 7 tane değirmeni hiç durmadan döndürmektedir.Bu değirmenlerin sahibi de kullanıcısı da bakıcısı da 3 köyün sakinleridir ve değirmene gitmek un öğütmenin ayrı ritüelleri vardır.

Erzurum Tortum'da ise su köyün ortak malıdır da değirmen değildir.Değirmenci vardır ve çok önemli bir işleve sahiptir.Hatta öyle ki değirmenler aynı zamanda bir toplanma ve eğlence yeridir.

Doğal ortamlarda tamamen yöre insanının anlatımı ve yaşamından kesitlerle oluşturulan belgesel için 2273 km.yol katedildi ve 8 il 18 ilçe'de 30 değirmen araştırıldı.TRT için 5 bölüm olarak gerçekleştirilecek belgeselin diğer bölümleri


" Su, Taş, Hak … "

" Anadolu'da İlk Değirmenler"

"Suskun Değirmenler" ve " Değişen Değirmenler " alt başlıklarını taşıyor.




YAYIN TARİHİ : 08 EKİM' DEN İTİBAREN 5 BÖLÜM

YAYIN KANALI : TRT-2

YAYIN SAATİ : 22:30

Murat Yürekli



NOT=ÇEKİMLERİN BİR KISMI KUMRU İLÇESİNDEKİ DEĞİRMENLERDE YAPILMIŞTIR.
***********************